BES’DEN ÖMÜR BOYU MAAŞ

Bireysel emeklilikte (BES) ekimden itibaren yıllık gelir sigortası başlıyor. 56 yaşını dolduran ve sistemde 10 yıl kalan sigortalılar toplu para yerine ömür boyu emeklilik maaşı alabilecek
Devletin yüzde 25 katkı payı verdiği Bireysel emeklilik sistemi (BES) Türkiye’de ekim ayından itibaren yeni bir döneme giriyor. 2003’te başlayan BES’te, 10 yılını dolduran sigortalılar isterlerse toplu para yerine sigorta şirketlerinin kendilerine sundukları planlara göre ömür boyu emeklilik maaşı alabilecek.
Batı ülkelerinde uygulanan sistemde şirketler ortalama ömüre göre planlar oluşturuyor. Türkiye’de kadın için 85, erkek için 81 olarak hesap edilen ortalama ömüre göre enflasyon endeksli sigorta planları üzerinde çalışılıyor.
Yıllık gelir sigortasının zor günlerinde yaşam kalitesini korumak isteyen insanlar için alternatif bir sigortalılık olduğunu ifade eden Garanti Emeklilik Genel Müdürü ve Türkiye Sigorta Birliği Genel Başkan Yardımcısı Cemal Onaran, “Ülkemizdeki güvenli gelecek tanımına baktığımızda hayallerimizin benzer olduğunu görüyoruz. sağlıklı olma isteğiyle, bugünleri aratmayacak, geçim sıkıntısı yaşanmayacak bir emeklilik dönemi yaşama beklentisi var. Bireysel emeklilik sistemine katılan her katılımcının da en önemli beklentisi aynı” dedi.

Aylık almak istiyorlar
BES katılımcılarının bireysel emeklilik sayesinde küçük birikimler yaparak hayal ettiği emeklilik için düzenli tasarruf yaptığını anlatan Onaran, ekimde başlayacak yeni sisteme ilişkin sorularımızı yanıtladı.
Yıllık gelir sigortası nedir?
Bireysel emeklilik sistemini biriktirme ve emeklilik dönemi olarak ikiye ayırabiliriz. Katılımcılar emeklilik döneminde, toplu para alabiliyor ve belirledikleri süreye göre ya da belirledikleri emeklilik maaşına göre hesaplanan esnek emeklilik gelir planından faydalanabiliyor. Bireysel emeklilik katılımcılarının yüzde 48’i emekli olduktan sonra emekli maaşını aylık almak istiyor. Ömür boyu emekli maaşını içeren yıllık gelir sigortası ile bu alternatif sunuluyor.
Nasıl ikna edeceksiniz?
“Ömür boyu maaş almak” toplumumuz için önemli bir kavram. Yıllık gelir sigortası ürünlerinde yapılan teknik hesaplamalar ile sigortalının ömür boyu alacağı maaş tutarı başlangıç anında hesaplanıyor ve bu tutar sigortalıya garanti ediliyor. Katılımcının maaşı enflasyon karşısında da korunacağından, sigortalı, kamu emeklilik sisteminden elde edeceği maaşa ilave bir maaş tutarını ömür boyu elde etmiş oluyor.
Bu durum emeklilik şirketleri için bir risk. Ama geleceğini garanti altına almak isteyen her bireyin almak istediği bir ürün.

‘Sistem esnek olacak’
Sistemde olmayanlar?
Sosyal güvenlik sisteminin sağlamış olduğu maaşa ek bir gelir olarak sunulan bireysel emeklilik sisteminden ömür boyu maaş almak katılımcılara avantaj yaratıyor, sistemin çekiciliğini artırıyor. Gelir sigortalarına katılım için sadece emeklilik sisteminde sözleşme olması şartı aranmayacak. 56 yaşın altında belirli bir birikime sahip olan kişilerin de gelir sigortası satın alması mümkün. Bu katılımcılar için farklı ürün seçenekleri hazırlanıyor.
Katılımcıları cezbedecek bir diğer özellik esneklik. Sigortalı dilerse belirli süre, garanti edilen maaşı alabilir, dilerse de kendi belirleyeceği süre sonuna maaş ödemelerini erteleyebilir. Vefat halinde toplam birikimi geri ödeyen ürünler de olacak.
Uygulama dünyada nasıl?
ABD’de 2012’de Hayat Sigortası prim üretiminin yaklaşık yüzde 44’ü gelir sigortası ürünlerinden oluştu. Amerika’da getiri garantisi olan ürünlere göre getiri garantisi olmayan fon bazlı gelir sigortası ürünleri daha çok satılıyor.
Katılımcılar kendilerini getiri riskinden korumak için şirketlerin sunduğu ek teminatları alıyor.
Gelişmiş bir piyasa olan ve prim üretiminde üçüncü sırada yer alan İngiltere’de katılımcılar 60-65 yaş arasında emekli oluyor ve yüzde 75’i gelir sigortasını tercih ediyor.  Gelir sigortası alanların maaşları hesaplanırken yaş ve sağlık durumlarının yanı sıra ikamet edilen yerin durumu da dikkate alınıyor. Almanya’da en çok sunulan ömür boyu maaş seçenekleri olarak sabit maaş, önceden belirlenmiş bir oranda artan maaş ve enflasyona endeksli olarak artan maaş ürünleri var.

 KADIN İÇİN ORTALAMA ÖMÜR 85, ERKEK İÇİN 81
Türkiye’de ömür boyu maaş için 110 yaşına kadar hazırlanan tablolar var. Hangi yaştaysanız mortalite (ölüm) tablosunda beklenen ömür değişiyor. Aşağıdaki tabloda 56, 60 ve 65 yaşında yıllık gelir sigortası alanlar için beklenen yaşam süreleri yer alıyor. Emeklilik yaşını göz önünde bulundurunca kadın için 85-86, erkek için 81-82 ortalama ömür biçiliyor.
BAZI KESİNTİLER İADE EDİLECEK
Kesintilere ilişkin (giriş aidatı, yönetim gideri, ara verme…) tebliğin ne ifade ediyor?
Bireysel emekliliğe yeni yasal düzenlemeler getirildi. 2016’da yürürlüğe girecek olan yönetmelikle kesintiler daha da azaltılarak katılımcıların sisteme girmesi çok daha avantajlı hale gelecek. Düzenli tasarruf yapan katılımcılara teşvik edici yeni şartlar sunuluyor. Katılımcıların sistemde daha uzun kalmaları, sistemin temel felsefesi olan “uzun yıllar birikim yapabilme” destekleniyor. Yüzde 25 devlet katkısı gibi mevcut avantajlar devam ederken, sözleşmelere yapılacak kesintilere üst sınır getiriliyor. İlk 5 yıl boyunca yıllık fon üzerinden yapılan kesintiler hariç asgari ücretin yüzde 8.5’inden daha yüksek kesinti yapılamayacak. 5 yıldan sonra sadece fon tutarı üzerinden kesintiler yapılabilecek ve bu kesinti de devlet katkısı hak ediş tutarıyla sınırlı olacak. Sözleşmelerin 6. yılından itibaren kesintilerin bir kısmı iade edilecek.
BES’te toplam fon hacmi 41.6 milyar TL oldu
10 yılda BES’te ne oldu?
Sektör en hızlı büyümesini 2013 ve 2014 yıllarında yaşadı. 9 yılda 3.1 milyon katılımcıya ulaşan sektör 2 yılda sıradışı bir performans ile 2 milyon yeni katılımcı kazandı. Katılımcıların 37.9 milyar TL fonu birikti, 3,7 milyar TL devlet katkısıyla sistem 41,6 milyar TL büyüklüğe ulaştı. Sistemin esasına dayalı olduğunu düşünürsek bugüne kadarki performansının son derece başarılı olduğunu söyleyebiliriz. Ancak sistem henüz istenilen yere ulaşmadı, gidecek daha uzun bir yol var. Çünkü Türkiye genç bir nüfus ve önünde gelişip büyümesi için ciddi bir potansiyel var.

‘OYUNUN KURALLARI DEĞİŞEBİLİR’
BES’e talep sürer mi?
2013 verilerine göre Hollanda’da emeklilik fonlarının GSYH’ye oranı yüzde 166, İsviçre’de 119, İngiltere’de 101. Bu oranlar bize çok uzak. Çek Cumhuriyeti gibi yüzde 8’lik bir orana sahip olsak emeklilik fonlarımızın büyüklüğü 150 milyar TL olurdu. BES büyümeye devam edecek. Biz Garanti Emeklilik olarak sektöre öncülük etmeye devam edeceğiz. Önümüzdeki dönemlerde muhtemel yeni düzenlemeler ve gelişmeler ile oyunun kurallarının değişmesi ve rakamların tahminlerimizin oldukça üzerinde gerçekleşmesi de      sözkonusu olabilir.
56 yaş emekli olmak için erken
Talep beklentiniz nedir?
BES katılımcılarının yüzde 73’ü 45 yaşın altında. Emeklilik hakkı kazananların sayısı yavaş yavaş artacak ve yıllık gelir sigortası uzun vadede büyük bir kitleye hitap edecek.
Dünya örneklerine baktığımızda 56 yaşın emekli olmak için oldukça erken olduğunu görüyoruz. Katılımcılarımıza tavsiyemiz; emeklilik hakkı kazandıktan sonra da tasarrufa devam etmeleri ve devlet katkısı avantajından daha uzun faydalanmaları. Böylece de ihtiyaç halinde daha yüksek gelire sahip olmaları.
11 yaşında 5.5 milyon BES’li
Ekimden sonra ne olur?
Şu an 11 yaşında olan bireysel emeklilik sisteminde 5.5 milyon katılımcı var. Sistemden emekli olan katılımcı sayısı henüz 20 bin. Bu emeklilerin büyük bir çoğunluğunu birikimli hayat sigortalarından ya da vakıf ve sandıklardan bireysel emeklilik sistemine aktarım yapan katılımcılar oluşturuyor. BES gerçek emeklilerini vermeye daha yeni başlıyor. Ekimde  yıllık gelir sigortalarının bir patlama yaparak başlayacağını düşünmüyorum. Emekli sayısı arttıkça yıllık gelir sigortasına talep de artacak.

Kaynak: Kadife Şahin