Finansın amacı servet maksimizasyonudur.
Yani, kısaca patronun parasını artırmasıdır.
Nitekim finans bilimi portföy yönetimi teorileriyle ve özellikle 1952 yılında Markowitz’in geliştirdiği portföy seçim modeliyle iktisat biliminden ayrılmış ve ayrı bir alan olarak bugünkü kimliğine kavuşmuştur.
Dikkat edin lütfen, finansı finans yapan husus pay piyasaları yani borsalar olmuştur.
Basitçe servet artışının dayanağı hisse fiyatlarındaki artışa dayalı olarak patronun zenginleşmesidir.
Lakin kurgu bu denli basit olmayabilir.
Süslü şekilde adına ‘finansal modeller’ dediğimiz lakin aslında sürdürülür zenginleşmenin temini maksadıyla ortaya çıkan araç ve yöntemler, duvarın arkasını göremediklerinden özellikle finansal okuryazarlığı yetersiz yatırımcıların kayba uğramasına neden olabilir.
Etik mi, değil mi?
Bu ayrı bir konu…
Ne demiştik?
Finansın amacı servet maksimizasyonu!
O halde sizlere kısaca özetleyeceğim HAYALİ bir FİNANSAL MODEL senaryosu çizeyim.
Siz de finans ile neler yapılabildiğini anlayın.
Çok ciddi yatırımlar yapan, hissesi negatif reel faiz politikasının da ivmesiyle yukarı giden bir Şirket olsun.
Bu Şirket’in patronu yer yer en tepelerden hisse satmış olsun.
Birinci aşama tamamlandı, patron zenginleşti ve ciddi bir nakde sahip oldu.
Sonra bu patron elde ettiği nakit ile yurtdışında bir fonun altına girdi.
Artık ismi ortada yok. Yani Türkiye’den finansal araç alındığında kimse patronun ismini görmüyor.
Takiben negatif reel faiz etkisiyle ortaya çıkan enflasyon canavarını mağarasına geri göndermek için Türkiye sıkılaşma politikasına yöneldi.
Faizler arttı ve TL’deki reel değerlenme beklentisi Dolar’ın cazibesini düşürdü.
Ayrıca kredi imkanlarındaki daralma Şirket’i finansal borçluluktan kaynaklı nakit akış sıkıntısıyla baş başa bıraktı.
Lakin gelecekte yatırımlar tamamlanınca Şirket’in kayda değer nakit akışı üretme potansiyeli de var.
Şirket yurtdışına tahsisli tahvil ihraç etme kararı alıyor.
Tahvil faizi göreceli olarak yüksek.
Ayrıca bu tahvil, hisse senediyle değiştirebilir tahvil şeklinde çıkarılıyor. Yani itfa günü Şirket borcunu nakit olarak ödeyemezse yerine hisse senedi verecek.
Yurtdışından bir fon bu tahvilleri alıyor.
Kim dersiniz bu fon?
Patronun adına ulaşamadığımız lakin aslında onun paralarının bulunduğu fon.
Bakın ne oldu?
Şirkete nakit girdi.
Patron yani fon hisse senediyle değiştirilebilir tahvillere sahip oldu.
Eğer işler iyi giderse, yani Şirket nakit akışı üretmeye başlarsa; yüksek faizli kupon ödemeleri fona yani patrona yapılacak. Bu sayede patron şirketten kemiksiz şekilde para çıkartmış olacak.
Lakin yatırımlar henüz tamamlanma noktasındayken kısa vadede bu tür bir nakit akışı olasılığı mevcut değil ve patron satışlarıyla da hisse fiyatı düşmüş durumda.
Yatırımcıyı da ümitli tutmak, pazarı korumak gerek.
Bu nakit akışı darlığındaki Şirket geri alım programı açıklıyor ve tahtadan hisse almaya başlıyor.
Hayda! ‘Bu ne perhiz ne lahana turşusu’ demeyin.
Devam edelim…
Tahvilin itfası yani borç ödemesi geliyor.
Hisse toplayan Şirket’in kasasında borcu ödeyebilecek para yok.
Fakat nasıl bir tahvildi bu? Hisse senediyle değiştirilebilir bir tahvildi.
Hop diye borca karşılık gelen hisse yurtdışındaki fona yani patrona devrediliyor.
Kısaca patron yüksek fiyattan sattığı hisseyi düşük fiyattan fazlasıyla yerine koymuş oluyor.
Şartlar iyileşir ve tahtada gene piyasa yapıcılığıyla hisse fiyatı yukarı götürülürse patron tekrar hisse satarak ve bu sefer bu satışı ismiyle değil yurtdışı fon üzerinden yaparak servet maksimizasyonu amacını gerçekleştirmeye devam edecek.
Yani döngü tamamlandıkça zenginleşme durmaksızın yol alacak.
İşte size hayali bir finansal model.
O yüzden, resmin bütününe bakma kabiliyetiniz yoksa herhangi bir adımı değerlendirirken dikkat edin derim.
Sevgi ve vicdanla kalın…
Prof. Dr. Soner GÖKTEN