Basel Kuralları mı Ulusal kurallar mı?

BDDK bankalar için  Aktif Rasyo adı altında yeni bir düzenleme getirdi. Birçok özel banka bu rasyoyuyu aysonuna kadar tutturabilmek için hızlı aksiyon almak zorunda. Peki  bankalar bunu nasıl tutturacak? Usta bankacı Kerim Rota Paramedya için yazdı:
BDDK bankalar için  Aktif Rasyo adı altında yeni bir düzenleme getirdi. Birçok özel banka bu rasyoyuyu aysonuna kadar tutturabilmek için hızlı aksiyon almak zorunda. Peki  bankalar bunu nasıl tutturacak? Usta bankacı Kerim Rota Paramedya için yazdı:

Uluslararası bankacılık kurallarının birçoğu “Basel” kuralları olarak bilinir. Bu kurallar zaman içinde BDDK tebliğlerine dönüştürülmüştür.
Türkiye de yerleşik bankalar da bu kurallara uymakla yükümlülerdir.
Son zamanlarda gerek sermaye yeterlilik, gerekse tahsili gecikmiş alacak düzenlemelerinin bu uluslararası kurallardan uzaklaştığını, “Ulusal” düzenlemelerin daha baskın olmaya başladığını görmekteyiz. Bunun yanısıra TCMB Zorunlu karşılık düzenlemeleri yoluyla da, kredilerin arttrılmasının teşvik edilmeye çalışıldığını da görmekteyiz.
Aktif rasyosunu tutturmak için ne yapmak lazım?
BDDK bugün yayınladığı bir kararla mevduat ve katılım bankaları için”Aktif Rasyosu” adı altında yeni bir düzenleme getirdi. Bu düzenleme de tamamen  ulusal bir düzenleme.
Son zamanlarda sayın Cumhurbaşkanı ve sayın Hazine ve Maliye Bakanı özel bankaların gerek yeni kredi vermekte, gerekse kredi yapılandırma da isteksiz olduğunu paylaşmıştı. Yeni düzenleme özel bankaları bu konuda zorlamaya yönelik bir düzenleme.
Formül şöyle ;
Özet olarak bankalara daha çok kredi vermelerini, daha çok TL ve YP cinsi devlet ve özel sektör tahvili almalarını, daha az YP mevduat toplamalarını, ellerindeki döviz likiditeyi de başka yerlerde değil TCMB’de tutmalarını söylemekte. Asgari oran mevduat bankaları için %100, katılım bankaları için %80 olarak belirlenmiş.
Özel Bankalar rasyoyu nasıl tutturabilecek?
Yeni formülü kamu bankalarının çoktan tutturduğunu, birçok özel bankanın ise tutturmak için yukarıda sayılanlardan birini veya birçoğunu yapmaları gerekeceğini tahmin etmişsinizdir. Rasyoyu tutturamamanın cezası ise, 500 bin TL’den az olmamak üzere, tutturulamayan parasal değerin %5’ine kadar para cezası. Birçok özel banka bu rasyoyuyu aysonuna kadar tutturabilmek için hızlı aksiyon almak zorunda. Yeni kredi vermek yerine öncelikle menkul kıymet almayı tercih edeceklerdir. Bu hazine ihalelelerine daha çok katılmak veya Türkiye Eurobondlarını ikinci piyasadan almak yoluyla olabilir. Döviz likiditelerini muhabir hesaplarından çekip TCMB ile swap’a konu etmeleri de işe yarayacaktır. Tasarruf sahibini etkileyen kısmı ise pazartesiden itibaren Özel bankalarda YP mevduat faizlerinin biraz daha düşmesi olacaktır.
Taşıma suyla değirmen döner mi?
BDDK’nın son kararı özel bankaları zorlamak amacını taşısa da gerek tasarruf sahibinin, gerekse yatırımcıların güveni olmadan atılacak her adım kağıt üzerinde kalmaya mahkum. Son 1,5 yılda yabancı yatırımcı neredeyse 20 Milyar dolar satın alıp kendi ülkesine götürdü. Tasarruf sahibi 35 Milyar dolara yakın döviz alımı yaptı. Türk lirası 2001’den bu yana en değersiz halindeyken bile bu kadar döviz talebi olması ortada bir güven eksikliği olduğunu göstermekte. Bu sürede TCMB rezervleri sorumsuzca harcandı ve şimdi tam da ihtiyacımız olduğunda rezerv seviyesi sorgulanır hale geldi. Bankalar aslen aracı kurumlar. Kendilerine emanet edilen tasarrufun cinsini beğenmeme lüksüne sahip değiller. Tasarruf sahibi Türk Lirasından uzaklaşırken, 2019’da büyüme %1’in altında kalmışken, işsizlik %13,7’ye yükselmişken ,tahsili gecikmiş alacak sorunları ortada dururken,“yerli ve milli” yeni bir formül ile bankaların ileride bu sorunları daha da arttıracak kredilere imza atması ve tasarrufçunun Yabancı paradan TL’ye dönmesini beklemek hayalcilik olur.
Tasarrufcunun, bankaların, yerli ve yabancı yatırımcının ve istihdam sağlayanların yeni bir formüle değil, ileriye güvenle ve umutla bakabilecekleri bir iktisadi ve siyasi iklime ihtiyaçları var. İş hayatından, Türkiye’nin gerçeklerinden uzaklaşan bankacıları “plaza bankacılığı” yaptıkları için eleştirirken, aynı anda birilerine öfkelenip masa başında yazılan formüllerle ,iktisadi hayatta güvenin sağlanacağını beklemenin de aynı şekilde gerçeklerden uzaklaşmak olduğunu düşünüyorum.